|
PRUEBA PRESUNTIVA EN LOS PROCESOS ROTALES DE NULIDAD MATRIMONIAL POR SIMULACIÓN TOTAL Y PARCIAL
1. INTRODUCCIÓN :
El célebre Alciato comenzaba así su tratado de las presunciones: "Materia quam aggresuri sumus valde utilis est et quotidiana in practica, sed confusa, inextricabilis fere; communisque est et iurisconsultis et rethoribus in genere iudiciali"1. Abordamos el estudio de Ia noción, división, valor probativo, particularmente en los procesos de nulidad matrimonial, de Ia presunción "hominis" a Ia luz de las fuentes canónicas, de las glosas, procesalistas, decretalistas, comentaristas del Código de Derecho Canónico. En una segunda parte analizaremos el uso de esta prueba presuntiva en los procesos rotales de nulidad matrimonial, especialmente, por simulación total y parcial durante los últimos cincuenta años (1909 —año de Ia restauración del S. Tribunal de Ia Rota Romana— hasta el corriente año de 1959). En este segundo estudio hemos consultado pacientemente, los 50 gruesos volúmenes —algunos ya publicados y otros inéditos aún en el Archivo secreto del mencionado Tribunal— de sentencias judiciales de Ia Rota Romana. PRiMERA PARTE.—Las presunciones "hominis" en Ia doctrina canónica. Capítulo primero: Concepto de Ia presunción. De momento, no nos interesa el origen romano de este instituto jurídico2. Con las fuentes canónicas no podemos construir una verdadera de1 A. ALCiATUS, Aureus A. Alciati praesumptionum tractatus. Lugduni 1542 N. 1. Importa recalcar que, según Menoquio —otro de los grandes testigos de Ia tradición medieval en estas materias— Alciato es "qui accurate magis quam alter quivis hactenus conscripsit de praesumptionibus, eruditissimos commentarios" : J. MENOccHius, De praemmptionibus, coniecturis, signis et 2 indiciis, I, Venetiis 1587, Libr. I, Q. XIII, N. 1, pág. 11. Puede verse: H. BuRCKHARD, Die civilistischen Präsumptionem, Weimar 1866, 65-114; C. FERRINI, Le presunzioni in diritto romano. Rivista Italiana per Ie Scienze Giuridiche, XIV, 1892, 258-294; G. DoNATUTi, Le praesumptiones iuris "in diritto romano". Annali deUa Facoltà di Giurisprudenza di Perugia, XLIII, serie V, v. VIII, 1931, 1-12.
|